Tiqui-taca và triết lý Tiệt quyền đạo

Tiệt quyền đạo được Lý Tiểu Long sáng lập dựa trên những tinh hoa của nhiều môn võ như Vịnh xuân quyền, Karate, Judo, Boxing và cả môn khiêu vũ . Ở Việt Nam, người ta biết đến nó nhiều hơn dưới cái tên "triệt" quyền đạo. Như tiệt quyền đạo, lối đá tiqui-taca đã và đang làm mưa làm gió tại Châu Âu trong mấy năm qua và giúp Barça chinh phục hết đỉnh cao này tới đỉnh cao khác cũng được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau: từ lối đá tổng lực của người Hà Lan, chất kĩ thuật từ Nam Mỹ, và cả những điệu nhảy Flamenco rực lửa của người bản địa…

Hiểu nôm na, tiệt quyền đạo có nghĩa là triệt tiêu quyền pháp của đối thủ, lấy tấn công làm phòng thủ và trong lúc tấn công cũng đồng thời phòng thủ. Tương tự, bằng cách giữ bóng điêu luyện, Barça không những tạo được thế trận tấn công áp đảo, mà còn triệt tiêu và hóa giải những đòn tấn công của đối phương ngay khi chúng vừa chớm được triển khai, khiến cho đối phương không có cơ hội thi triển những sở trường vốn có.

Tiệt quyền đạo cho rằng điểm quan trọng nhất của cơ thể khi giao chiến là vị trí trung tâm trước ngực. Vị trí này phải luôn đảm bảo nhịp nhàng trong việc chuyển từ phòng thủ sang tấn công, và ngược lại. Sở dĩ tiqui-taca của Barça đáng sợ cũng bởi lẽ trong sơ đồ 4-3-3 của họ, tuyến giữa đang là nơi quy tụ những tên tuổi lớn. Hàng tiền vệ này hợp thành một tam giác kim cương vững chắc, kết hợp cùng dàn hỏa lực siêu mạnh phía trên tạo nên sức công phá dữ dội có thể đánh sập bất kỳ hệ thống phòng ngự nào. Ngoài ra, không thể không nhắc đến Sergio Busquets, một vị trí không thật sự nổi bật trên sân, nhưng vô cùng quan trọng, thậm chí về độ quan trọng có thể sánh ngang bộ đôi Xavi-Iniesta. Chốt chặn này vừa là cửa ngõ để khai thông đường vào cầu môn, vừa là nơi luân chuyển bóng. Đó là lý do muốn tìm cơ hội hạ Barça, phải tích cực đưa bóng ra hai biên thật nhiều.

Busquets rất quan trọng với tiqui-taca - Ảnh Getty

Một yếu tố nữa ở Tiệt quyền đạo là khi xuất quyền phải cực nhanh, càng nhanh thì uy lực càng lớn. Lối đá ban bật, chuyền nhiều chạm ít của Barça có thể bị không ít người gọi là ru ngủ đối phương, thậm chí gây nhàm chán, nhưng khi tấn công thật sự thì nó có thể diễn ra nhanh đến mức chóng mặt. Chỉ cần vài pha bật tường hay một cú chọc khe là các cầu thủ Barça đã có thể đưa bóng vào lưới trước sự ngỡ ngàng của đối thủ. Màn solo của Messi từ pha phối hợp một chạm cực nhanh trong trận bán kết lượt đi Champions League mùa giải trước với đại kình địch Real Madrid là minh chứng điển hình. 

Kể từ ngày Ces Fabregas trở lại mái nhà xưa Camp Nou, Pep bắt đầu có những trận thử nghiệm chuyển từ 4-3-3 sang 3-4-3 nhằm tận dụng tối đa sức sáng tạo nơi hàng tiền vệ. Cấu trúc hàng tiền vệ kim cương của Barça bị phá vỡ khi Pep thử nghiệm sơ đồ mới này. Việc lấy công bù thủ vô hình trung đã trở thành con dao hai lưỡi với Barça. Chính điều đó khiến CLB xứ Catalunya có thể thắng những trận như chẻ tre, song cũng không dưới một lần chuốc lấy những kết quả đáng buồn. Rõ ràng, 4-3-3 mới chính là sơ đồ phát huy được triệt để những tinh hoa vốn có trong tiqui-taca. Và dù có thể có lúc này lúc kia, song sớm hay muộn thì Pep cũng sẽ quay trở lại và bám chặt sơ đồ này.

Phạm Hoàng

Lớp K12, khoa STLLPBVH, đại học Văn Hóa Hà Nội