'Nơi tôi đã đi qua': Mùa thu Barcelona

Ở Barcelona, hình như thời điểm giao mùa diễn ra một cách hơi đột ngột và ầm ỹ hơn người ta tưởng. Lá vàng héo úa đã rơi đầy những vỉa hè lát đá của đại lộ Las Ramblas, trong khi trên những cành cây vươn lên tua tủa hai bên đường, chĩa cả vào những ban công và cửa sổ cổ kính theo kiến trúc Catalan, lá vẫn chưa ngả hết màu trong ánh nắng rực rỡ và đầy sức sống của tháng 9. Lễ hội La Merce tưởng niệm Đức mẹ của lòng thương xót (Mare de deu de la Merce), thánh bảo trợ của Barcelona, lễ hội lớn nhất trong năm của một thành phố luôn cảm thấy khó chịu trước sự im lặng và coi đấy là địa ngục, đang diễn ra một cách ồn ào nhất. Những người dũng cảm Barcelona dựng lên một tháp người ở quảng trường Sant Jaume; pháo bông (Correfoc) được bắn dữ dội trên những con phố lớn nhất ở khu trung tâm, đôi khi bắn cả vào người đi đường, buộc người ta phải khuyến cáo những ai đi xem nên đội mũ; cuộc diễu hành của những người gỗ khổng lồ tượng trưng cho vua, hoàng hậu và những nhà quý tộc Barcelona được các đoàn người rước đi từ quảng trường de la Merce, qua nhà thờ lớn Barcelona, trước khi kết thúc ở quảng trường Sant Jaume, trở thành tâm điểm của một lễ hội truyền thống đã có hơn 100 năm tuổi. Người Barcelona chia tay mùa hè và đón chào mùa thu theo cách ấy, khi lá cây rơi trên vỉa hè và hai bên đường Las Ramblas dường như vẫn còn day dứt lắm vào lúc giao mùa, cuốn tất cả những ai vô tình bước vào cuộc sống náo nhiệt của nó trong một guồng quay điên cuồng và mê hoặc, không sao thoát ra được.

Tôi đã có cái cảm giác nao nao lạ lẫm như được báo trước về sự sôi động ấy sau một buổi đêm máy bay hạ cánh xuống Girona cách Barcelona gần trăm cây số, để rồi từ đó bắt đầu một hành trình xe bus xuyên đêm tối đến cái nơi trong hình dung phải đẹp đẽ và náo nhiệt lắm mà trước đó tôi chưa từng đặt chân đến trong đời. Tự nhiên văng vẳng bên tai giọng hát của Freddy Mercury và Montserrat Caballe trong bài “Barcelona”: “Barcelona, một chân trời tuyệt đẹp/Barcelona, như chuỗi ngọc dưới ánh mặt trời” và, “ Barcelona, đấy là lần đầu tiên chúng ta gặp nhau/Barcelona, sao tôi nỡ nguôi quên…”. Barcelona hiện lên trong đêm rực rỡ ánh đèn, với những con phố dài thẳng tắp mà màn đêm không sao che hết ánh đèn đường vàng vọt dẫn đến khu căn hộ BCN Stop Famiglia Sagrada gần Hospital de Sant Pau, nơi tôi sẽ ở đó trong mấy đêm, với một cô lễ tân không nói tiếng gì khác ngoài tiếng Tây Ban Nha (nhưng lại hiểu tiếng Ý mà tôi sử dụng), những cánh cửa có lẽ không bao giờ khép kín bởi khách du lịch năm châu bốn bể coi đấy như một nơi vừa túi tiền lí tưởng cho những chuyến khám phá Barcelona và những cửa sổ nhìn về phía hoàng hôn. Tivi bật lên lúc giữa đêm vắng lặng. Barcelona Channel không chiếu gì khác ngoài những trận đấu của đội bóng số 1 thành phố, không, hơn thế nữa, số 1 thế giới. Giữa đêm, khi cái vóc dáng khổng lồ của một đô thị lớn có gần 4 triệu dân bỗng nhiên trở nên lớn hơn nữa vì sự im lặng của giờ phút nghỉ ngơi, tiếng hò reo của người bình luận viên nghe lạc lõng và vô vị. Nhận ra một điều cơ bản, nhưng đôi khi trở nên bất công với Barcelona: nơi đây có nhiều thứ để xem, để đắm mình trong đó, và để sống, hơn là chỉ biết đến một đội bóng đá.

Sáng hửng lên khi mặt trời nhô ra qua tháp cao của nhà thờ Hospital de Sant Pau là một Barcelona khác. Chỉ cần mở hé cửa sổ của khu nhà nghỉ là Barcelona ùa vào phòng theo cách mạnh mẽ nhất có thể: tiếng cười nói, tiếng xe chạy, tiếng bóp còi, tiếng trẻ con hò hét và kêu khóc, tiếng chó sủa, tiếng karaoke, cả tiếng hôn gió của một đôi tình nhân vừa chia tay trên vỉa hè, khi chàng trai phóng xe máy vụt đi. Phố Carrer Travessera de Gracia mà tôi ở đó rất gần con đường Las Ramblas tôi đã đã đọc được trong sách không biết bao lần. Chỉ cần đi bộ trên những con đường, và không lâu sau đó sẽ thấy ngỡ ngàng nhìn lên hai bên, giữa bao thân cây khẳng khiu là những ngôi nhà vuông vức được xây theo một dạng kiến trúc đặc trưng của thành phố, theo trào lưu kiến trúc hiện đại kiểu Catalan, hơi xám xịt và nặng nề, nhưng có những ô cửa gắn hoa thể hiện chất sống say mê nhất. Những con phố chạy dài như tít tắp dẫn đến những quảng trường lớn, những nhà thờ dường như kết hợp chất Gothic và cách sống của người Catalan vươn lên qua những tháp chuông cao vút, nhà thờ Gaudi ở trung tâm đã xây dựng lên tiếp hàng thập kỉ và dường như không bao giờ dừng lại công việc ấy, khi những chiếc cần cẩu còn vươn cao hơn những cháp chuông (ít thành phố nào trên thế giới có nhiều cần cẩu bên các nhà thờ đến thế), chất cổ kính của thành phố được quy hoạch một cách khôn ngoan ở thế kỉ 19 hòa nhập với những gì tinh túy nhất của kiến trúc hiện đại, phù hợp với tính chất của một Barcelona năng động và không ngừng phát triển, sáng tạo. Và nữa, những khu phố nghèo hơn đầy rẫy những grafiti trên các bức tường. Ở đó, màu xanh-đỏ của Barcelona xuất hiện trên những ban công, trong khi những lá cờ sọc xanh-trắng của đội bóng đối địch Espanyol lại được treo ở các cửa sổ…

Sân Camp Nou, mọc lên trên một mảnh đất khá xa trung tâm, ở một khu dân cư không thực sự giàu có, trở thành đền thờ tôn vinh những chiến thắng của Barcelona, với những khán đài cong vút như nuốt lấy những ai ngồi trong đó, và một mặt cỏ xanh nơi Messi và các đồng đội của anh cứ mỗi hai tuần lại thắp lên những giấc mơ kì ảo từ những đôi chân của họ. Vài người Barcelona tôi gặp nói một cách hài hước, rằng Camp Nou giống như một sàn nhảy ngoài trời, mà những đêm Barca chiến thắng, tiếng hò reo và nhịp chân rung chuyển khán đài chẳng khác gì Lady Gaga đang gây ầm ỹ trong một sàn disco. Nhưng rõ ràng cái chất ồn ào, thích tụ tập và say mê kiếm tìm sự chinh phục thế giới để nâng cao hình ảnh của thành phố thông qua một đội bóng chơi một thứ bóng đá quyến rũ chưa từng có đang là một phần của cuộc sống đáng tự hào của Barcelona. Tình yêu với bóng đá ở nơi đây đã trở thành một thói quen, và trong khi những đứa trẻ vừa mới ra đời còn chưa phân biệt được quả bóng tròn hay vuông và chưa được đưa đi rửa tội, chúng đã bị cha mẹ trao cho một thứ đức tin cao cả không kém gì với Chúa, bóng đá. Nhưng thời mà Don Quijote đến đây 5 thế kỉ trước trong những trang sách của Cervantes, bóng đá chưa xuất hiện, và chàng hiệp sĩ nhìn đời qua đôi mắt điên khùng và mê dại vì sự say mê khám phá của mình cũng đã nhận thấy tính cách Barcelona hiện lên rất rõ. Chàng tự nhủ: “Barcelona là nơi chất chứa sự nhã nhặn, là nơi trú ngụ của người nước ngoài, nơi nghỉ chân của những người nghèo, vùng đất của những người anh hùng, người báo thù cho ai bị áp bức, nơi tồn tại tình bạn chắc chắn. Một thành phố đặc biệt về vị trí và vẻ đẹp”. Don Quijote không điên. Những gì chàng nói là sự thật. Người Barcelona khẳng định thế. Bản thân cách sống ở đây đã toát lên cái chất quân tử và đàn ông.

Nhưng bao trùm tất cả là một cái gì đó hết sức ngang tàng và thậm chí hơi bất cần đời trong cách sống ấy. Engels, khi viết về giai cấp vô sản từng bảo, “Barcelona đã từng nhìn thấy nhiều chiến lũy hơn bất cứ thành phố nào trên thế giới”. Bây giờ khi đến Barcelona, người ta không nhìn thấy những chiến lũy ấy. Barcelona phá đi những chiến lũy trong lòng của những ai đã từng nghĩ đến nó không phải là một thành phố, mà chỉ là một đội bóng. Cuộc đời này sẽ trở nên hơi nhàm chán và thiếu đi một chút gì đó lãng mạn ở thời toàn cầu hóa, nếu sau khi đã đi dạo trong sự hứng khởi ở Champs Elisee tại Paris và bước chân trên Times Square ở New York mà không rảo bước một lần trên hơn một cây số đại lộ Las Ramblas nổi tiếng của Barcelona. Cố thi hào Garcia Lorca bảo: “Las Ramblas là con đường duy nhất trên thế giới tôi muốn không có điểm kết thúc”. Tôi cũng mong thế, sau khi đã ngắm chán những người nghệ sĩ vẽ tranh, những người nghệ sĩ đường phố mua vui cho du khách để kiếm sống, đã đi qua bức tranh khảm của Joan Mirro trên mặt đường vốn được lát bằng những viên gạch xếp lại thành hình những con sóng; đã ngồi xuống một trong vô số những quán ăn trên hè và ăn đồ tapas hải sản truyền thống của Barcelona; đã ngắm nhà hát opera Liceu; đã ghé qua chợ Mercat de la Boqueria và đến điểm cuối cùng của đại lộ là tượng đài của nhà thám hiểm người Italia Cristophoro Colombo, người đã đến Barcelona, chính là nơi ngài đã gặp và thông báo với Hoàng hậu Isabella và Vua Ferdinand sau khi ngài đã tìm thấy Châu Mỹ và trở về. Trên bức tượng, Colombo đang giơ một ngón tay chỉ về Tân thế giới. Ngón tay ấy với con đường Las Ramblas tạo thành một đường thẳng, đi mãi về phía xa xôi mà Colombo từng đặt chân tới. Las Ramblas vì thế không hề có điểm dừng, cũng như cuộc sống về đêm ở đó và khu Gothic không bao giờ lắng đọng và buồn chán đối với những ai không muốn cô đơn. Barcelona không làm cho ai đó cô đơn, kể cả khi phải rời Las Ramblas và những nơi náo nhiệt ban ngày khác. Barcelona làm cho người ta muốn sống. Kể cả khi thành phố đã vào thu, lá vàng rụng khắp đường và đôi khi trời u ám, lạnh lẽo hơn.

Tôi ngẩn ngơ rời Barcelona khi mới bắt đầu cảm nhận được tâm hồn của nó. Có một mối liên hệ nào đó giữa một thực thể bé nhỏ là tôi và những con phố vừa được tạo nên, sau những chuyến đi dọc ngang thành phố. Barcelona không chờ ai, đợi ai. Những người đến và rồi rời Barcelona nhiều lắm. Những ai đã để lại một phần tâm sự và tình cảm của mình ở đó không ít. Tự nhủ rằng mình cũng chỉ tạm xa Barcelona để rồi sẽ có ngày trở lại đó. Và kiểm chứng kĩ hơn nữa những gì Don Quijote đã nói trong sách của Cervantes. Phải, chàng không điên…

• Anh Ngọc (bản quyền Tạp chí Tư vấn Tiêu và Dùng)